1.7 ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
1.7 ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
1) ทรัพยากรป่าไม้ เว็บไซต์กรมป่าไม้ และเว็บไซต์สำนักจัดการที่ดินป่าไม้ กรมป่าไม้ ได้เผยแพร่ข้อมูลพื้นที่ป่าไม้แปลตีความจากภาพถ่ายดาวเทียม ปี พ.ศ. 2561 ปรากฏว่าพื้นที่ป่าไม้แปลตีความจากภาพถ่ายดาวเทียม ปี พ.ศ. 2561 ของจังหวัดยโสธรมีเนื้อที่ 225,367.61 ไร่ หรือร้อยละ 8.73 ของพื้นที่จังหวัด ลดลงจาก ปี พ.ศ. 2560 ที่มีเนื้อที่ 236,104.08 ไร่
ปี พ.ศ. |
2556 |
2557 |
2558 |
2559 |
2560 |
2561 |
เนื้อที่ป่า (ไร่) |
215,303.80 |
250,526.97 |
250,339.95 |
246,723.85 |
236,104.08 |
225,367.61 |
ร้อยละของ พ.ท.จังหวัด |
8.34 |
9.71 |
9.70 |
9.56 |
9.14 |
8.73 |
ที่มา : กรมป่าไม้ http://forestinfo.forest.go.th/
2) ทรัพยากรดิน ข้อมูลจากกรมพัฒนาที่ดิน (http://www.ldd.go.th) ชุดดินยโสธรเป็นกลุ่มชุดดินที่ 35 เป็นดินที่เกิดจากตะกอนของหินตะกอนเนื้อหยาบชะมาทับถมบนพื้นผิวของการเกลี่ยผิวแผ่นดินเป็นดินลึก ดินบนเป็นดินร่วนปนทราย สีน้ำตาลเข้มหรือสีน้ำตาลปนแดงเข้มดินล่างเป็นดินร่วนหรือดินร่วนเหนียวปนทราย สีแดงปนเหลืองหรือสีแดง ลึกลงไปเป็นดินร่วนเหนียวปนทรายหรือดินเหนียวปนทราย สีแดงหรือสีแดงเข้ม ปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดถึงเป็นกลาง (pH 5.5-7.0)ในดินบนและเป็นกรดจัดมาก (pH 4.5-5.0) ในดินล่าง เนื้อดินค่อนข้างเป็นทรายความอุดมสมบูรณ์ต่ำควรปรับปรุงบำรุงดินโดยการใส่ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก เพื่อเพิ่มธาตุอาหารในดินและทำให้สมบัติทางกายภาพของดินดีขึ้น ควรจัดหาแหล่งน้ำให้เพียงพอต่อความต้องการของพืช
3) ทรัพยากรน้ำ
3.1) แหล่งน้ำธรรมชาติ ในพื้นที่จังหวัดยโสธรมีแหล่งน้ำธรรมชาติ ได้แก่ แม่น้ำชีไหลผ่านพื้นที่ตอนใต้ของจังหวัดบริเวณอำเภอเมืองยโสธร อำเภอคำเขื่อนแก้ว อำเภอมหาชนะชัยและอำเภอค้อวัง (ยาว 110 กิโลเมตร) ไหลไปบรรจบกับแม่น้ำมูลที่จังหวัดอุบลราชธานี
นอกจากนี้ ยังมีลำห้วยสำคัญ ๆ ไหลผ่านพื้นที่ตอนเหนือและตอนกลางของจังหวัด เช่น ห้วยสะแบก ห้วยลิงโจน ลำห้วยโพง ลำเซบาย ลำน้ำยัง ลำน้ำทวน และแหล่งน้ำอื่น ๆ เช่น หนอง บึง มีอยู่ทั่วไป ซึ่งหลายแห่งมีสภาพตื้นเขิน เก็บกักน้ำได้ปริมาณน้อย เป็นปัญหาค่อนข้างมาก
ตารางแสดงลุ่มน้ำหลัก และลุ่มน้ำย่อยในจังหวัดยโสธร
ที่ |
ลุ่มน้ำย่อย |
ลุ่มน้ำหลัก |
พื้นที่รับน้ำ |
ปริมาณน้ำท่า |
อำเภอในเขตลุ่มน้ำ |
พื้นที่ในลุ่มน้ำ |
1 |
ลำห้วยทม |
โขง |
180.00 |
66.01 |
เลิงนกทา |
70.89 |
2 |
ลำน้ำยัง |
ชี |
4,145.00 |
228.39 |
กุดชุม,ทรายมูล,เมือง |
398.87 |
3 |
ลำทวน |
ชี |
450.00 |
215.86 |
ทรายมูล,เมือง |
450.00 |
4 |
ลำน้ำชี |
ชี |
1,260.00 |
1,087.23 |
เมือง,คำเขื่อนแก้ว,มหาชนะชัย,ค้อวัง |
926.00 |
5 |
ลำเซบาย |
มูล |
3,050.00 |
1,200.92 |
เลิงนกทา,ไทยเจริญ,ป่าติ้, คำเขื่อนแก้ว |
1,302.77 |
6 |
ห้วยโพง |
เซบาย/มูล |
939.00 |
949.60 |
เลิงนกทา,ไทยเจริญ,กุดชุม,เมือง,ป่าติ้ว,คำเขื่อนแก้ว |
939.00 |
7 |
ห้วยน้ำเค็ม |
เสียว/มูล |
70.91 |
68.02 |
มหาชนะชัย |
73.91 |
|
รวม |
|
10,094.91 |
3,816.03 |
|
4,161.44 |
ที่มา : โครงการชลประทานยโสธร
3.2) โครงการชลประทาน จังหวัดยโสธรโครงการชลประทานขนาดกลาง มี 3 แห่ง คือ
- อ่างเก็บน้ำห้วยลิงโจน อยู่ในตำบลห้องแซง อำเภอเลิงนกทา ความจุ 21 ล้านลูกบาศก์เมตร พื้นที่ชลประทาน 14,544 ไร่
- อ่างเก็บน้ำห้วยสะแบก อยู่ในตำบลบุ้งค้า อำเภอเลิงนกทา ความจุ 30.3 ล้านลูกบาศก์เมตร พื้นที่ชลประทาน 12,672 ไร่
- อ่างเก็บน้ำห้วยโพง (ตอนบน) อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลศรีแก้ว อำเภอเลิงนกทา ความจุ ๑๒.๔๐ ล้านลูกบาศก์เมตรโดยพื้นที่แต่ละอำเภอจะมีอ่างเก็บน้ำต่าง ๆ ในพื้นที่ดังนี้
ลำดับ |
อำเภอ |
แหล่งน้ำ (แห่ง) |
พื้นที่แหล่งน้ำรวม (ไร่) |
แหล่งน้ำสำคัญในพื้นที่อำเภอ |
1 |
เมืองยโสธร |
121 |
13,281 |
อ่างเก็บน้ำบ้านโนนจำปา, อ่างเก็บน้ำบ้านเดิด,อ่างเก็บน้ำห้วยขี้นาก, อ่างเก็บน้ำฝายลำห้วยทวน |
2 |
กุดชุม |
87 |
2,412 |
อ่างเก็บน้ำบ้านหนองเรือ,อ่างเก็บน้ำสระประปา, อ่างเก็บน้ำหนองคำบาก |
3 |
ทรายมูล |
4 |
61 |
|
4 |
ไทยเจริญ |
57 |
844 |
อ่างเก็บน้ำหนองฆ่า,อ่างเก็บน้ำสระพรแก้ว,อ่างเก็บน้ำหนองม้า |
5 |
เลิงนกทา |
89 |
9,087 |
อ่างเก็บน้ำห้วยลิงโจน,อ่างเก็บน้ำห้วยสะแบก,อ่างเก็บน้ำห้วยโพง,อ่างเก็บน้ำห้วยยาง |
6 |
ป่าติ้ว |
70 |
5,130 |
อ่างเก็บน้ำห้วยขาม, อ่างเก็บน้ำหนองหาญ,อ่างเก็บน้ำห้วยนายาง |
7 |
คำเขื่อนแก้ว |
58 |
3,067 |
อ่างหนองเสียว, หนองแวง,อ่างเก็บน้ำบ้านปักแฮด,อ่างเก็บน้ำห้วยยาง |
8 |
มหาชนะชัย |
17 |
326 |
อ่างเก็บน้ำหนองปลาปึ่ง,บึงพระเสาร์,หนองขาม |
9 |
ค้อวัง |
49 |
3,047 |
หนองกุดต่าย,หนองห้วยพระบาง |
รวม |
552 |
37,255 |
ที่มา : สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดยโสธร
จังหวัดยโสธรมีโครงการสูบน้ำด้วยไฟฟ้า มีสถานีสูบน้ำด้วยไฟฟ้า รวม 86 แห่ง รวมเนื้อที่โครงการฯ 200,910ไร่แยกเป็น ขนาดเล็ก 83 แห่ง และขนาดกลาง 3 แห่ง โดยสูบน้ำจากแม่น้ำชี ลำน้ำยัง ลำห้วยโพง/เซบาย
3.3) แหล่งน้ำใต้ดิน จังหวัดยโสธรมีบ่อบาดาล รวมทั้งสิ้น 1,660 บ่อ แยกดังนี้
3.3.1) บ่อบาดาลขุดเจาะโดยหน่วยงานราชการ รวม ๑,394 บ่อ ใช้งานได้ 1,394 บ่อ ชำรุด - บ่อ
3.3.2) บ่อบาดาลการประกอบกิจการน้ำบาดาลจังหวัดยโสธร เป็นบ่อบาดาลที่ผู้ประกอบการเอกชน/องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นขุดเจาะเอง โดยขออนุญาตกับทางราชการ มีจำนวน 210 บ่อ แยกเป็น (๑)
บ่อบาดาลใช้ในการอุปโภค-บริโภค 88 บ่อ (๒) บ่อบาดาลใช้เพื่อการเกษตร 98 บ่อ (๓) บ่อบาดาลใช้เพื่อการธุรกิจ 80 บ่อ
ประเภท |
จำนวน(บ่อ) |
สถานภาพ |
|||
ใช้งานได้ |
ชำรุด |
||||
บ่อ |
ร้อยละ |
บ่อ |
ร้อยละ |
||
1.บ่อบาดาลเจาะโดยหน่วยงานราชการ: กรมทรัพยากรธรณี (เดิม) กรมทรัพยากรน้ำบาดาล (เดิม)กรมอนามัย (เดิม) และกรมโยธาธิการ (เดิม) |
1,394 |
1,394 |
100 |
- |
- |
2.บ่อบาดาลการประกอบกิจการน้ำบาดาลจังหวัดยโสธร |
266 |
266 |
100 |
- |
- |
รวม |
1,660 |
1,660 |
100 |
- |
|
ที่มา: สำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดยโสธร ข้อมูล ณ กันยายน 25๖1
4) การบริหารจัดการขยะมูลฝอย จังหวัดยโสธรมีปริมาณขยะเกิดขึ้นในปี 2560 รวม 232 ตัน/วันอัตราการเกิดขยะเฉลี่ย 0.50 กก./คน/วันปริมาณขยะในเขตเทศบาล 113.65 ตัน/วัน อัตราการเกิดขยะ 0.65 กก./คน/วันปริมาณขยะนอกเขตเทศบาล 118.32 ตัน/วัน อัตราการเกิดขยะ 0.20 กก./คน/วัน และปี 2561 มีปริมาณขยะเกิดขึ้น รวม 512.56 ตัน/วันโดยปริมาณขยะมูลฝอยชุมชน ในปี 2561 ได้รับการจัดการอย่างถูกต้องตามหลักวิชาการ อยู่ที่ร้อยละ 87.03 โดยสามารถจัดการได้จำนวน 90.36 ตัน/วัน ขณะที่ปริมาณขยะมูลฝอยชุมชนในปี 2561 ที่นำกลับมาใช้ประโยชน์ อยู่ที่ร้อยละ 69.40 โดยปริมาณขยะที่นำกลับมาใช้ประโยชน์ มีจำนวน 355.72 ตัน/วัน ขณะที่ในปี พ.ศ. 2562 จังหวัดยโสธร มีประชากร 538,729 คน มีปริมาณขยะเกิดขึ้น 513.06 ตัน/วัน ขยะมูลฝอยได้รับการจัดการอย่างถูกต้อง 447.30 ตัน/วัน (๘7.18%)โดยเป็นการนำกลับมาใช้ประโยชน์ในรูปแบบต่างๆ เช่น การนำไปใช้เลี้ยงสัตว์การทำปุ๋ยหมัก น้ำหมักชีวภาพ การหมักในถังขยะเปียก 379.36 ตัน/วัน (73.94%) และนำไปกำจัดยังศูนย์กำจัดขยะมูลฝอยรวม 67.94 ตัน/วัน (13.24 %) การเก็บรวบรวมและขนส่งขยะมูลฝอย จังหวัดยโสธร มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 87 แห่ง (ยกเว้น อบจ.ยโสธร) ให้บริการเก็บขนขยะมูลฝอยในพื้นที่รับผิดชอบ 61 แห่ง ส่วนอีกจำนวน 26 แห่ง ไม่ได้ให้บริการเก็บขนขยะมูลฝอยและให้ประชาชนจัดการเอง
ปริมาณขยะมูลฝอยของจังหวัดยโสธร พ.ศ. 2555 – 2562
หน่วย : ตันต่อวัน
2555 |
2556 |
2557 |
2558 |
||||||||
รวม |
ในเขตเทศบาล |
นอกเขตเทศบาล |
รวม |
ในเขตเทศบาล |
นอกเขตเทศบาล |
รวม |
ในเขตเทศบาล |
นอกเขตเทศบาล |
รวม |
ในเขตเทศบาล |
นอกเขตเทศบาล |
236 |
106 |
130 |
488 |
162 |
326 |
245 |
98 |
147 |
258 |
104 |
154 |
2559 |
2560 |
2561 |
2562 |
||||
รวม |
ในเขตเทศบาล |
นอกเขตเทศบาล |
รวม |
ในเขตเทศบาล |
นอกเขตเทศบาล |
รวม |
รวม |
233 |
90.3 |
142.7 |
232 |
113.68* |
118.32* |
512.56 |
513.06 |
ที่มา: กรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม * จากการสำรวจของสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจังหวัดยโสธร
การกำจัดขยะมูลฝอยขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในจังหวัดยโสธร มีหลากหลายรูปแบบทั้งที่เป็นวิธีการที่ถูกหลักสุขาภิบาลและไม่ถูกหลักสุขาภิบาล ดังนี้
(1) การกำจัดขยะมูลฝอยแบบถูกหลักวิชาการ จังหวัดยโสธรมีระบบกำจัดขยะมูลฝอยที่ถูกหลักวิชาการ จำนวน 1 แห่ง คือ ศูนย์กำจัดขยะมูลฝอยเทศบาลเมืองยโสธร ซึ่งมีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นนำขยะมูลฝอยมากำจัดร่วม จำนวน ๒๔ แห่ง มีปริมาณขยะมูลฝอยเข้าสู่ระบบกำจัดประมาณ 67.94 ตันต่อวัน โดยระยะที่ 1 เป็นระบบฝังกลบอย่างถูกหลักสุขาภิบาลฝังกลบขยะ 240,000 ตัน ทำการปิดแล้ว และระยะที่ 2 เป็นระบบกำจัดแบบผสมผสาน และเป็นศูนย์กำจัดขยะมูลฝอยรวมของจังหวัดยโสธร โดยมีเทศบาลเมืองยโสธรเป็นหน่วยงานทำหน้าที่บริหารจัดการ โดยเก็บค่าธรรมเนียมอัตราตันละ 600 บาท
(2) ระบบกำจัดขยะมูลฝอยแบบผสมผสาน จำนวน 1 แห่ง คือเทศบาลตำบลกุดชุมพัฒนามีระบบกำจัดขยะมูลฝอยประกอบด้วย การคัดแยกวัสดุรีไซเคิล ระบบการล้างถุงพลาสติกการหมักทำปุ๋ยหมักอัดเม็ด การทำน้ำหมักชีวภาพ การเผาในเตาเผาขนาดเล็กและฝังกลบแบบมีการควบคุม
(3) การกำจัดแบบไม่ถูกหลักวิชาการ โดยมีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ยังมีการกำจัดขยะที่ยังไม่ถูกหลักวิชาการ จำนวน 36 อปท. รวม 45 แห่ง ซึ่งส่วนใหญ่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นใช้วิธีการเทกอง/เผากลางแจ้ง และการฝังกลบโดยใช้ดินกลบเป็นครั้งคราว และเผาในเตาเผาขนาดเล็ก
(4) การดำเนินการแบบให้ชุมชนกำจัดเอง มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นขนาดเล็กที่มีปริมาณขยะไม่มาก ให้ชุมชนจัดการเองในระดับครัวเรือน โดยที่ท้องถิ่นไม่ต้องจัดหาถังขยะ รถเก็บขนขน และหาสถานที่กำจัด โดยมีจำนวน 26 แห่ง ซึ่งประชาชนส่วนใหญ่ใช้วิธีการคัดแยกและใช้ประโยชน์ในครัวเรือนและกำจัดโดยวิธีการเผาเป็นครั้งคราว การจัดการขยะตกค้างสะสม จังหวัดยโสธรมีสถานที่กำจัดขยะมูลฝอยแบบฝังกลบและเทกองกลางแจ้ง 4๑ แห่ง ในเดือนตุลาคม 2559 มีปริมาณขยะตกค้างสะสม 8,278 ตัน จังหวัดยโสธร(มติที่ประชุมคณะกรรมการบริหารจัดการขยะมูลฝอยระดับจังหวัด) ได้สั่งการให้ อปท. ทำการฝังกลบขยะตกค้างให้แล้วเสร็จภายในเดือนตุลาคม 2559 ซึ่ง อปท. ได้รายงานให้ทราบว่าได้ดำเนินการฝังกลบขยะตกค้างสะสมทั้งหมดแล้ว ผลการดำเนินงานตัวชี้วัดการจัดการขยะมูลฝอย ตามมาตรการปรับปรุงประสิทธิภาพในการปฏิบัติราชการประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 ตัวชี้วัด การจัดการขยะมูลฝอย 2 ตัวย่อย
- ร้อยละของปริมาณขยะมูลฝอยชุมชนของจังหวัดในปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 ที่นำกลับมาใช้ใหม่ ร้อยละของปริมาณขยะมูลฝอยชุมชนได้รับการจัดการอย่างถูกต้อง
ปี |
ประชากร |
ปริมาณขยะ |
นำมาใช้ประโยชน์ |
จัดการถูกต้อง |
กำจัดถูกต้อง |
กำจัดไม่ถูกต้อง |
2561 |
537,673 |
512.56 |
355.62 |
446.08 |
90.36 |
66.48 |
2562 |
538,729 |
513.06 |
379.36 |
447.3 |
67.94 |
41.08 |
ค่าเป้าหมายตัวชี้วัด ปี 2562 (ร้อยละ) |
73.29 |
87.03 |
- |
- |
||
ผลการดำเนินงานรอบ 12 เดือน |
73.94 |
87.18 |
- |
- |
||
ผ่าน |
ผ่าน |